İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Işın Kulaksızoğlu, depresyonda “uyku yoksunluğu” tedavisinin 1970’lerde bir rastlantı sonucu ortaya çıktığını belirtiyor.
“Majör depresif” bir hasta, uyumak istediğinden çok daha az bir süre uyuduktan sonra, durumunun bir önceki güne göre şaşırtıcı bir şekilde düzeldiğini keşfediyor. Bunun üzerine doktorlar, majör depresyonda uyku yoksunluğunu da tedavi yöntemi olarak kullanmaya başlıyorlar. Prof. Kulaksızoğlu İsviçre’de uyku laboratuvarlarında yapılan araştırmalara dikkat çekiyor ve uyku yoksunluğu uygulamasının depresyon hastalarının yarısından fazlasının tedavisinde olumlu sonuç verdiğini belirtiyor.
Uyku yoksunluğu, hastalık için ilk sıralarda düşünülen tedavi yöntemleri arasında yer almıyor. Ancak tedaviye hızlı yanıt almak isteyen ve ilaç kullanmayı tercih etmeyen hastalar için bu yöntem akla geliyor.
EN UCUZ TEDAVİ
İlaç tedavisi ile karşılaştırıldığında uyku yoksunluğu önemli bir ekonomik avantaj getiriyor, hızlı sonuç vermesi ve antidepresif ilaç tedavisini artırma özelliği ile de alternatif bir güçlendirme tedavisi olarak karşımıza çıkıyor. Uyku yoksunluğu majör depresyonun yanı sıra, premenstruel duygudurum dalgalanmalarında (adet öncesi sendrom), gebelik ve postnatal (doğum sonrası) dönemdeki depresyonlarda da invazif olmayan (kansız) doğası nedeni ile tercih ediliyor.
Nasıl uygulanıyor?
Depresyon tedavisinde uygulanan bu yöntemin iki farklı türü var:
* Total uyku yoksunluğu: Hastanın bir gecesini tamamen uykusuz olarak geçirerek ertesi gece normal saatinde uyuması olarak uygulanıyor. Total uyku yoksunluğu tedavisi ile yüzde 40-60 hastada depresif belirtiler ertesi gün azalıyor. Uyku yoksunluğuna yanıt, uyku yoksunluğunun olduğu gece ve takip eden günde ortaya çıkıyor. Bazı hastalarda ise yanıt takip eden toparlanma uykusundan sonraki günde görülebiliyor.
* Kısmi uyku yoksunluğu: Bu yöntem ikiye ayrılıyor. Geç kısmi uyku yoksunluğu, gece uykusunun ikinci yarısı için uygulanıyor ve total uyku yoksunluğu kadar etkili sonuç veriyor. Erken kısmi uyku yoksunluğu, gece uykusunun ilk yarısında uygulanıyor ve etkinliği daha az oluyor.
FAYDALARI NELER?
* Antidepresan tedaviye yanıtı potansiyel hale getiriyor, bu ilaçların ya da lityumun başlangıçtaki etkisini hızlandırıyor.
* Duygu-durum ataklarının tekrarını önlüyor.
* Antidepresan ilaç tedavisine alternatif olarak kullanılabiliyor.
* Bir tanı aracı olarak tercih ediliyor.