Sıcak havalarda karşılaşılabilecek en önemli sağlık risklerinden biri besin zehirlenmeleri… Hastanelik olmamak için alışveriş yaparken, pişirirken daha dikkatli olun.
Genellikle hafif geçirilmekle birlikte bazı durumlarda kalıcı sakatlıklara yol açan ve hatta ölümcül olabilen besin zehirlenmelerinin en önemli sebebi, temizlik kurallarına uymadan hazırlanmış ya da bozuk yiyecekleri tüketmektir. Besin zehirlenmelerinin etkisinin bazen yarım saat bazen de günler sonra ortaya çıkabileceğini söyleyen Gıda Güvenliği Derneği Başkanı Samim Saner, “Kokusundan ve görüntüsünden şüphe duyulan yiyecekleri tüketmeyin” uyarısında bulundu.
Son dönemlerde toplumun besinlerin üretimi ve korunması sırasında kullanılan kimyasalların kanser yapıp yapmadığı noktasına odaklandığını söyleyen Samim Saner gıda kaynaklı enfeksiyon riskinin çok daha yaygın olduğunu belirterek, “İyi pişmemiş ya da çiğ olarak yenen her besin enfeksiyon kaynağı olabilir. Yediklerinizden içtiklerinizden tifo, paratifo, malta humması, Hepatit A ve Hepatit B kapabilirsiniz” dedi.
UCUZ ETİN YAHNİSİ…
Güvenli gıda tüketiminin besinleri satın alırken başladığını hatırlatan Saner, alışveriş sırasında dikkat edilmesi gereken noktaları şöyle sıraladı:
– Satın alınan ürünün doğru sıcaklıklarda muhafaza edilip edilmediği ürün etiketinden kontrol edilmeli. Doğru muhafaza edilmemiş ise bu ürünler satın alınmamalıdır.
– Konserve satın alırken, alt ve üst kapakları şişkin, kutusu hasar görmüş, kapağı gevşemiş ve son kullanma tarihi geçmiş olanlar kesinlikle satın almamak gerekir.
– Et, tavuk, balık gibi çabuk bozulabilen gıdalar ve dondurulmuş ürünlerin alımı alışverişin sonunda yapın. Eğer hemen tüketilmeyecekse dondurulmuş ürünler çözülmeden eve ulaştırılarak buzluğa yerleştirin.
– Yumurta satın alınırken marketlerde serin ortamlarda saklanıyor olmasına dikkat edilmelidir. Çatlak ve kırık yumurtalar satın alınmamalıdır.
– Dondurulmuş yiyecekleri satın alırken çözülmüş ve yeniden dondurulmuş olmamasına dikkat edilmelidir. Şekil bozuklukları, ambalajı altında ve içinde buz kristalleri olması çözülüp yeniden donmanın göstergesi olabilir. Dondurulmuş gıdalar orijinal paketlerinde -18°C’de satın alınmalıdır.
– İndirim reyonlarına dikkat edin. Ürünün son kullanım tarihinin geçip geçmediğine dikkat edin, geçti ise kesinlikle o gıdayı tüketmeyin.
– Gereken fiyatın altında satılan ürünlere şüpheyle yaklaşın.
SAKLARKEN BOZULMASIN
– Besin zehirlenmesine yiyeceklerin bakteriler veya toksinlerle bozulmuş olması sebep olur. Bu sebeple yiyeceklerin hazırlanması ve saklanması da çok önemlidir. Saner yiyecekleri hazırlarken yapılan hataları ve alınabilecek tedbirleri de şöyle anlattı:
– Dondurulmuş ürünler buzdolabında (4 – 5 derecede) ya da mikrodalga fırında çözdürün.
– Çözülmüş gıdayı bir daha dondurmayın.
– Özellikle et, yumurta ve tavuk gibi çiğ yiyecekleri hazırladıktan sonra ellerinizi iyice yıkayın. Bu tür yiyecekleri, pişirilmeden tüketilecek sebze ve meyvelerle yan yana bulundurmayın. Bunları hazırlarken ayrı doğrama tahtası ve bıçakları kullanmayın.
KÖFTENİN İÇİNDE GİZLENEN TEHLİKE
Kıymadan yapılmış bu yiyeceğin içinin çok pişmiş olmasına dikkat edin. Kıyma çok riskli bir besindir. Etin yüzeyine bulaşan bakteriler, et makineden geçirilirken gıdanın her yerine dağılabilir. Mesela yediğiniz köftenin içi iyi pişmemişse tifo ya da paratifo olma riski altındasınız demektir. Daha da kötüsü bir tür koli basili olan “n koli 157 bakterisi” kapabilirsiniz. Bu bakteriyi alan her 3 kişiden biri ömür boyu diyalize mahkûm oluyor. Köfte, döner, hamburger, kokoreç gibi gıdaların içi ve dışı çok iyi pişmiş olmalıdır.
Belirtisi Mide bulantısı ve karın ağrısı
Her bir besin zehirlenmesinde kuluçka sürelerinin farklı olduğunu ve bu sebeple belirtilerin ortaya çıkma sının değiştiğini söyleyen Emsey Hospital Beslenme Uzmanı Dyt. Aysu Bekçi “Bazı zehirlenmelerde belirtiler 30 dakika ila bir saat içinde görülürken, besin zehirlenmelerinin çoğunda belirtiler 12-48 saat içinde meydana gelir. Diğer türlerde ise belirtilerin görünmesi için birkaç gün ile bir haftaya kadar süre geçmesi gerekir” dedi. Bekçi, en yaygın görülen belirtilerin kusma, karın ağrısı ve ishal olduğunu belirterek, “Sebebe bağlı olarak, ateş ve üşüme, kanlı dışkılama, su kaybı, kas ağrıları, halsizlik ve bitkinlik de görülebilir. Nadir olgularda, besin zehirlenmesi sinir sistemine zarar verecek kadar ciddi olabilmektedir. Ekstrem olgularda felce, hatta ölüme neden olabilir” dedi.
Açık peynirler bakteri yuvası
Açıkta satılan peynir, yoğurt gibi süt ürünlerinin alınmaması gerektiğini söyleyen Gıda Güvenliği Derneği Başkanı Saner, “Gelişmiş ülkelerde artık neredeyse hiç görülmeyen Malta Hummasına bizim ülkemizde yaygın olarak rastlanıyor. Bunun nedeni pastörize edilmemiş çiğ sütten yapılan, açıkta satılan peynirler. Çünkü çiğ süt başlı başına bir mikrop kaynağı. Süt, kaynatılarak mikroplarından arındırılır. Bu nedenle vatandaşların paketlenmiş, üzerinde markası olan peynirleri tercih etmeleri, pazarlarda ya da dükkânların önünde açıkta satılan peynirleri almamaları gerekir” dedi.
Yumurtayı yıkamadan saklayın
Yumurtanın, evde buzdolabında 0-5 derece arasında saklanması gerektiğini söyleyen Saner, “Çabuk bozulmasını engellemek için satın orjinal karton kutusu içerisinde muhafaza edilmeli ve kesinlikle yıkanmamalıdır. Karton kutu, yumurtanın ışık almasını önlediği gibi, güçlü kokulu gıdaların kokularının yumurtaya geçmesini de engeller. Eğer kutusundan çıkararak saklamayı tercih ediyorsanız dolabın kapak kısmındaki yumurta rafına sivri kısımları aşağı gelecek şekilde yerleştirerek saklamalısınız. Gıda güvenliği açısından çok önemli bir diğer konu da yumurta ile temas ettikten sonra kabuğundan dışkı kaynaklı hastalık bulaşma riski olabileceğinden eller iyice yıkanmalıdır.