Topuk dikeni topuk kemiğinin altında kalsiyum birikimine bağlı olarak oluşan sert çıkıntıdır. Bu çıkıntının biçimi dikene benzediği için topuk dikenı olarak adlandırılır. Boyu 1.5 cm’ye kadar uzayabilen bu çıkıntılar röntgen filminde rahatça görülebilir.
Ancak bazen topuk dikenı röntgen filminde net bir biçimde görünmese dahi kişide topuk dikenı olabilir ve bu duruma “topuk dikenı sendromu” denir.
Yaygın olarak bilinenin aksine topuk dikeninin tek başına ağrıya yol açma oranı son derece düşüktür. Sadece 20 hastadan 1’inde (%5) topuk dikeni sebebiyle ayak/topuk ağrısı görülür.
Topuk bölgesinde şiddetli ağrıya yol açan durum “plantar fasiit” adı verilen, topuk bölgesindeki yumUşak dokunun ve bağ dokusunun iltihaplanmasıdır. Plantar fasiit ve topuk dikeni birbirinden bağımsız olarak oluşabilirler.
Ancak plantar fasiit genelde topuk dikenı ile karıştırılır ve bu nedenden dolayı topuk bölgesindeki ağrıların sebebinin topuk dikeni olduğu sanılır. Daha doğrusu plantar fasiit (topuk kemiği altındaki doku iltihabı) ve topuk dikeni (topuk kemiği altında kalsiyum birikimine bağlı çıkıntılar) ülkemizde aynı kabul edilir ve ikisine de toplum arasında “topuk dikeni” adı verilir.
Topuk Dikeni Belirtileri
Topuk dikenı çoğunlukla bir belirtiye yol açmaz. Fakat dikenin oluştuğu bölgede iltihaplanma başlarsa bilhassa ayağa ve topuk kemiğine binen yükün arttığı koşu, yürüyüş gibi egzersizler sırasında ve sabahları uyanır uyanmaz ağrılar görülebilir.
Ağrı varsa bu ağrılar ayağı dinlendirmekle geçmez hatta dinlendikten sonra topuğun üzerine basıldığında ağrılar şiddetlenebilir.
Ancak hem uzun süreli yürümek hem de uzun süreli dinlenmek topuk dikenı ve plantar fasiite bağlı topuk ağrılarını artırabilir. Yani doku iltihaplanması geçmeden plantar fasiit’in yol açtığı ağrılardan kurtulmak son derece zahmetlidir.
Topuk Dikeni Oluşumu Riskini Artıran Faktörler
Herhangi bir diğer nedenden kaynaklanan yürüme anormallikleri topuk dikenı riskini artırır. Ayak topuğunun, bu bölgedeki sinirlerin ve yumUşak dokuların ayağa yük bindiren sporlar, yoğun egzersizler ya da ayakta çalışılan bir iş sebebiyle uzun süreli olarak aşırı basınca maruz kalması topuk dikeni oluşumuna neden olabilir.
Bu gibi durumlara ek olarak ayağı kavramayan, ortopedik olmayan ayakkabıların uzun süreli kullanımı ve eskiyen ayakkabıların özelliklerini kaybetmesine rağmen kullanılmaya devam edilmesi de topuk dikeni nedenleri arasındadır.
Yaş alma, fazla kilolar, düztaban olmak ve şeker hastalığı topuk dikeni oluşumunu tetikleyen diğer etkenlerdir.