Gelişimsel olarak denetimin kazanıldığı yaşa (ortalama 4 yaş) gelinmesine karşın dışkının istemli ya da istem dışı olarak, yineleyen bir biçimde uygunsuz yerlere yapılması ile belirli bir bozukluktur. Dışkının yapılması istemsiz ise bu durum genelde kabızlık, dışkıda taşlaşma ve biriktirmeye bağlıdır. Kabızlık psikolojik nedenlerle (örneğin, temizlik kaygısı ile okulda ya da ev dışında tuvalete gitmekte zorlanan, belirli bir yerde dışkılama ile ilgili alışkanlığı olan, çeşitli yaratıkların çıkacağı düşüncesiyle tuvalet ile ilgili korkulan olan çocuklarda ya da genel kaygısı olan ya da inatlaşan çocuklarda) gelişebilir. Fizyolojik olarak ateşli hastalığa bağlı su kaybı, guatr (hipotiroidizm), beslenme alışkanlıklan ya da kullanılan ilaçların yan etkilerine bağlı olarak da kabızlık gelişebilmektedir.
Enkoprezis tanısı için çocuk dört yaşın üzerinde olmalı bu belirti üç ay süre ile en az ayda bir kez olmalıdır. Enkoprezis, görülme biçimine göre iki alt grupta incelenmektedir.
Kabızlık ve taşmaya bağlı kaçırma ile seyreden tip: Fizik muayene ya da öyküde kabızlık olduğuna ilişkin kanıtlar vardır. Kabızlığın te
davisinden sonra kaka kaçırma kaybolur.
Kabızlığın olmadığı tip: Çamaşır kirletme aralıklıdır. Dışkı belirli yerlere bırakılır. Bu genelde inatlaşma, karşı gelme ya da davranış bozukluğu ile ilişkili olabilir.
Çocuklarda Bebeklerde Kaka Yapma
Enkoprezis olan çocuklar sıklıkla utanma duygusu yaşarlar ve sıkıntı veren ortamlardan (örn. kamp ve okuldan) kaçmak isterler. Bozukluk, çocuğun özgüvenini azaltır, arkadaşları tarafından toplumdan dışlanmasına ve bakım veren anne baba tarafından cezalandırılma ve reddedilmesine yol açar, bu da bozukluğun artmasına neden olur. Bu çocukların çoğunda çiş kaçırma da vardır. Kaka kaçırma, erkeklerde, kızlara oranla daha yaygındır.
Genelde bu bozukluk, yeterli tuvalet eğitimi verilmemesi ya da bu eğitime yeterli yanıt alınamaması nedeniyle olabilmektedir. Bu durumda barsak denetimi hiç kazanılamamıştır. ikinci şekilde ise ruhsal bir bozukluğa bağlı olarak, fizyolojik barsak denetimi normal olmasına karşın uygun yerlere dışkılama ile ilgili kurallara karşı bir isteksizlik, direnç ve başarısızlık vardır.
Fizyolojik olarak dışkıyı tutamamanın sonucu olarak ortaya çıkan son durumda ise barsak içeriğinin birikmesine bağlı olarak kaçırma ve uygunsuz yerlere dışkılama görülebilir. Bu, anne baba-çocuk arasındaki tuvalet eğitimi çatışmasından ya da ağrılı dışkılama nedeniyle dışkının tutulmasından kaynaklanabilir. Bozukluğa yol açan nedenler aşağıda özetlenmiştir.
Altına Kaka Yapma
Fizyolojik etkenler: Barsak sonundaki istemli kasların (sfinkter) denetimindeki bozukluklar, sıvı ya da yarı sıvı durumundaki dışkının kaçırılmasına yol açan kabızlık, psikojenik megakolon, tuvalet eğitiminin verilmemesi ya da tamamlanamaması, aşırı hareketlilik nedeniyle tuvalet alışkanlığının gelişmemiş olması ve depresyondur
İlişkisel etkenler: Ebeveynden kaynaklanan özellikler arasında, özellikle anne ya da babanın tuvalet eğitiminde ya aşırı katı ve esnek olmayan tutumu ya da aşırı gevşek ve aldırmaz tutumu örnek olarak verilebilir. Çocuktan kaynaklanan özellikler olarak ise nörolojik, zihinsel ve fiziksel gelişme gerilikleri, tuvalet ve tuvalete gitme ile ilgili mantık dışı fantezi ve korkular ile çocuğun genel olarak inatçı tutumu içinde tuvalet eğitiminde de direnmesi sayılabilir.
Çevresel etkenler: Aile içi bozuk etkileşim, anne-çocuk ilişkilerindeki bozukluklar ve aile dışı diğer çevresel etkenlerdir. Burada çocuğun ya da birincil bakımveren kişinin önemli hastalıkları, çocuğun stres olarak algılayabileceği önemli değişiklikler ile çocuk ve aileyi etkileyen önemli yaşam olayları sayılabilir.
Organik nedenler: Kalın barsak son bölgelerinin darlıkları, düz kas hastalığı, ağrılı dışkılamaya neden olan çatlak ya da yarıklar, ishale neden olan mide barsak enfeksiyonları örnek olarak verilebilir.
Kaka kaçırma tanısı, çocuğun takvim yaşı dört yaşına ulaşmadan (ya da gelişimsel gecikmeleri olan çocuklarda, zekâ yaşı en azından dört olana kadar) konmaz. Yetersiz ve tutarsız tuvalet eğitimi ve okula başlama ya da kardeş doğumu gibi stres etkenleri hazırlayıcı etken olabilir.
Kaka Tutamama
Davranış tedavisi ve anne baba ile çocuk arasında tuvalet eğitimi çerçevesinde ortaya çıkan ikili ilişkiye müdahale etkilidir. Çocukların % 78’i eğitsel, davranışsal ve fizyolojik girişimlere yanıt verirler. Aile ve çocuk etkileşiminden kaynaklanan kaka kaçırmanın tedavisinde ise aileye uygun danışmanlık etkili olmaktadır. Burada daha çok anne ya da baba ile çocuk arasındaki inatlaşma ile giden ilişki üzerinde durul-makta ve başarılı olduğunda ödüllendirilerek tuvalet alışkanlığı sağlanmaya çalışılmaktadır. Ailedeki sorunların ya da gerginliklerin giderilmesi belirtilerde azalmaya neden olmaktadır. Ayrıca çocuğun okulda ortaya çıkabilecek sıkılganlık ya da utanması azaltılmalı, telâşlanmadan sık iç çamaşırı değiştirebilmesi düzenlenmelidir. Çiş kaçırmada olduğu gibi çocuğun takvim tutması önerilmektedir. Böylece çocuğun sorununu üstlenmesi, gelişimin somut izlenmesi ve başarı durumunda ödüllendirilmesi sağlanır.
Eşlik eden aşırı hareketlilik ya da depresyon gibi psikiyatrik bozuklukların ele alınması da bu bozukluğun tedavisine yardımcı olmaktadır.
Kabızlığın eşlik ettiği durumlarda uzman hekimler tarafından önerilen ilaçlar ile liften zengin diyet yararlı olmaktadır. Tüm ilaç uygulamalarının diğer destekleyici ve psikolojik yaklaşımlarla birlikte uygulanması gerekmektedir.