Bu da çok normal. 4-7 yaşları arasında evcilik, doktorculuk, öğretmencilik oyunları çok tipiktir. Çocuklar gerçekten birbirlerini yoklarlar, muayene ederler, televizyonda gördükleri aksiyonları taklit etmeye kalkabilirler. Çocukları oynarken dört duvar arasında bırakmayacağız. Kapı daima aralık olacak, gidip çaktırmadan oyunun mahiyetine bakacağız. Bir yamukluk varsa “kurabiye saati geldi, çay saati geldi”diyerek dalacağız.
Çocuğunuza arkadaşlarıyla oynarken anne-babacılık, doktorculuk oynamanın normal olduğunu, ancak arkadaşlarını çok da özeline sokmaması gerektiğini anlatabilirsiniz. Ama gözünüz hep üstlerinde olacak.
Cinsel organları nasıl adlandırmalıyız? Ben çok uzun süre “penis” olarak öğretmiştim, ancak okula gidince bu pipiye dönüştü. Kız çocuklar içinse ayrı bir durum – sırf şirinleştirmekten kaçınmak adına vajina demek çok doğru gelmiyor bana, çünkü tam karşılığı değil.
Erkek çocuklar için her ikisini de söyleyebilirsiniz. Kız çocuklar için yöresel farklılıklar olmakla birlikte kutu dendiğini duyuyoruz. Önemli olan adından ziyade kavramı oturtmak: Erkek çocuklarda penis var, kız çocuklarda yok. Bu “yok”u kimisi bir hazne olarak adlandırıyor, kimi boşluk var diyor, kimi de kutu diyebiliyor.
Özellikle de karşıt cinsten ebeveynlerin çocuklarının önünde giyinip soyunmaya, onlarla birlikte yıkanmaya dikkat etmeleri gereken bir yaş var mı?
3 yaşından itibaren, tuvalet eğitiminin oturmaya başlamasıyla birlikte anne-babanın tuvalette örnek olmaya devam etmelerine gerek kalmıyor. O yaştan itibaren mutlaka mayoyla yıkanmaları doğru olur.
Aynı cinsten olan ebeveynler 7-8 yaşına kadar birlikte yıkanacak olsalar bile, çocukla ebeveyn arasındaki ciddi farklılıkları göz önünde bulundurduğunuzda bence mayoyla girmek daha uygun.
Gerek kız çocuklar, gerek erkek çocuklar annelerin memelerine ilgi duyarlar. Ara sıra yoklamak, ellemek, sıkmak isteyebilirler. Böyle durumlarda da çocukları utandırmadan “Merak ettin herhalde” ya da “Beni sevmek istedin sanırım” diyerek bu dokunmaları sarılmaya çevirmeli.
Uzman kişilerden “Çocukların cinsel bölgelerine anne bile dokunmamalı, çocuk banyoda kendi temizliğini kendi yapmalı” gibi bir söylem duymuştum. Bu benim aklımı karıştırdı. Benim oğlum 4,5 yaşında, ve ben ona kendi işini kendisi görmeyi öğretmeye çalışıyorum. Ancak iki yaşındaki bir çocuğa da banyoda pipisini kendinin yıkamasını söyleyemezsiniz, değil mi?
Çocuğunuz kendi kendine yıkanmaya başlayıncaya kadar siz onu tabii ki destekleyeceksiniz. Aksi takdirde, “Kollarını ben yapayım, penisini sen yıka” gibi bir söylem cinselliğe çok fazla dikkat çektirmiş olur. Uyarıcı bir anlam taşımadan normal temizliğini yapıp geçeceksiniz.
Çocuklarımızı cinsel organlarına dokunmaktan nasıl vazgeçirebiliriz? Vazgeçirmeli miyiz? Özelikle de ortalıkta cinsel organlarına dokunmaları birçok anne-babayı zor duruma düşürüyor. Kaynaklar “toplum içinde yapılmaması gerektiğini, ancak kendi odasında isterse yapabileceğini” söylememizi tembihlese de buna çok rahat yaklaşamıyoruz. Bu konuda ne yapmalı?
Çocukluk dönemi cinsel keşfi yaklaşık 1,5-2 yaşlarında başlıyor. Bu keşif daha sonra çocukluk dönemi mastürbasyonu olarak adlandırdığımız cinsel oyunlara dönüşüyor. İçinde orgazm, şehvet içermeyen, çocuğun keyif aldığı, hoşuna gittiği bir oyun bu. Bunların hepsi cinsel gelişimin bir parçası. Literatürde 9 aylık bebeklerin mastürbasyon yaptığı var, kundak bezini, alt bezini kullanarak.
Cinsel organıyla oynayan yapan çocuğu eylem anında yakaladıysanız asla kesmemek gerekiyor. Daha sonra da bunu hangi anlarda yaptığını keşfedip o dönemlerde oyalamak gerekiyor. Mahremiyet kurallarını anlattığınız dönemde bunu yapıyorsa o zaman “O bölgeyle insanların önünde oynamaman daha uygun olur” diyerek o hareketi yapmamasını değil, insanların önünde yapmamasını söylüyorsunuz. Bunu uykudan önceki bir alışkanlık şeklide yapıyorsa müdahale etmiyorsunuz. Uykudan önce ne yaptığı, banyodan önce ne yaptığı sadece çocuğu ilgilendiriyor. O sırada müdahale etmeniz, kızmanız, engellemeniz hiç doğru değil.
Ne zaman ki bunu çok fazla yapar, gününün büyük kısmını bununla geçirmeye başlar, o zaman öncesinde müdahale etmeniz gerekebilir. Ama, örneğin her akşam uyumadan önce yapıyor, gevşiyor, ve uyuyorsa, yatağından yapıyorsa bu hiç ikaz edilmemesi gereken bir şey. Görmezden gelmelisiniz.
Büyüyünce kardeşiyle, anne-babasıyla evlenmek istediklerini söyleyen çocuklarımıza nasıl yaklaşmalıyız?
Anneni/babanı/kardeşini çok sevdiğini biliyorum. Evlilik olabilmesi için ailemizden olmayan, senin çok iyi tanıyıp seveceğin birisi olacaktır. Ama annendeki/babandaki özellikleri taşıyan, baban kadar becerikli/çalışkan/yakışıklı…, annen kadar güzel/çalışkan/becerikli…, ailemizden olmayan biriyle evleneceksin. Anne/baba kardeş sevgisi apayrı bir şeydir.
Anne-baba, karı-koca (kadın-erkek) olarak çocuğa nasıl örnek olmalı? Çocukların yanında sarılmak, öpüşmek, birbirine sevgi gösterisinde bulunmak doğru mu?
Şehvet içermeyen sevgi gösterisine son derece sıcak bakıyoruz.
Aile büyüklerinin özellikle de erkek çocuklarına “pipini göster, erkek adam” türünden yaklaşımları konusunda ne yapılmalı?
Buna kesinlikle sıcak bakmadığınızı söylemeniz lazım. Gerekirse çocuğu ortamdan uzaklaştırarak bu konuda daha sonra konuşacağınızı söyleyebilirsiniz.
Çocukların cinsel yönden uyarılmalarını tetikleyen ve bu sebeple sakınmamız gereken oyuncaklar söz konusu mu? (Sallanan oyuncaklar, bisikletler gibi) Erkek bebekleri yüz üstü yatırmayın denir, bu doğru mu?
Hayır. Siz engellemeye çalışsanız bile çocuk zaten kendi kendine keşfediyor birçok şeyi.
Çocuklarda cinsellik konusunda anne-babalara önerebileceğiniz kaynak kitaplar neler?
Çocuk Ruh Sağlığı adındaki kitabımı tavsiye edebilirim. D&R, Nezih, İnkılap Kitapevlerinde bulunabiliyor. Ayrıca Atalay Yörükoğlu, Alper Ekşi, Haluk Yavuzer gibi isimlerin de kitaplarını tavsiye edebilirim.