Akdeniz anemisi nedir?
Akdeniz anemisi, kalıtım yoluyla geçen bir çeşit kan hastalığıdır. Vücutta hemoglobin yapılmaması veya yetersiz yapılması ile kendini gösterir. Tıp dilinde “Talasemi” olarak bilinir.
Hemoglobin nedir?
Hemoglobin, kanda bulunan bir çeşit proteindir. Vücuttaki görevi dokulara oksijen taşımaktır. Akciğerlerden aldığı oksijeni vücudun dokularına iletirken dokulardan aldığı karbon dioksiti ise akciğere iletir. Bu görev hemoglobini, hayatın devam ettirilebilmesi için varlığı şart olan proteinler arasına koyar.
Talaseminin tipleri nelerdir?
Akdeniz anemisinin, talasemi minör, talasemi intermedia ve talasemi major olmak üzere üç ana tipi vardır. Bu tip Talasemik hastalıklar kendilerini değişik belirtilerle ele verirler. Bu belirtiler çoğunlukla Talasemik tipe özgüdür ve teşhis edilmesi oldukça kolaydır.
Talasemi minör (Taşıyıcı tip): Taşıyıcı ebeveynleri olan kişilerde görülen Akdeniz anemisi tipidir. Taşıyıcı kişide tamamen sağlıklıdır, hastalığın hiçbir belirtisi görülmez. Talasemi minörlü kişiler evlendiğinde çocukları %25 ihtimalle hasta, %25 ihtimalle normal, %50 ihtimalle taşıyıcı olurlar. Talasemi minörlü bir kişi, Akdeniz anemisi olmayan bir kişi ile evlendiğinde çocukları, %50 ihtimalle taşıyıcı, %50 ihtimalle sağlıklı olurlar.
Talasemi intermedia (Hafif tip): Hastalığın hafif hali olup, belirtilerin çoğunun görülmediği bir hastalık tipidir. Çoğu zaman kişiler hasta olduğunu ileri yaşlarda fark ederler. çünkü belirtiler ileri yaşlarda görülmeye başlar.
Talasemi major(Ağır tip): Akdeniz anemisinin en ağır şekli olup, bütün belirtilerin görüldüğü bir hastalık tipidir. Hastalığın ilk evrelerinde, hemolitik anemiyle karıştırılır. Talasemi majörde maalesef hastalar yedi yaşına gelmeden ölürler çünkü kanlarında yeteri miktarda hemoglobin bulunmamaktadır. Talasemi majörde tedavi oldukça güçtür, çünkü hastaya sürekli olarak kan nakli yapılır fakat düzenli yapılan kan nakilleri, vücutta demir birikimine neden olurlar. Bu yüzden hastalar demirin vücuttan atılmasını sağlayan ilaçlar da kullanmak zorundadırlar.
Akdeniz anemisinin belirtileri nelerdir?
• Kansızlık
Vücuttaki yetersiz hemoglobin nedeniyle görülen bir belirtidir.
• Halsizlik
Kandaki az miktarda hemoglobin, dokulara az miktarda oksijen taşır. Bunun sonucunda organlar daha az oksijen alır. Bu da dokulardaki hayati faaliyetlerin (enerji dönüşümü) yeteri miktarda yapılamaması anlamına gelir. Hastalar sürekli yorgundurlar.
• İştahsızlık
Vücuttaki halsizlikten ve kandaki demir fazlalığından dolayı görülen bir belirtidir. Hastalığın ilerleyen safhalarında, yabancı yiyecek yeme eğilimine de (pika) dönüşebilir.
Not: Pika yiyecek olmayan şeylerin yenmesiyle kendisini gösteren bir tür rahatsızlıktır. Bu rahatsızlığın asıl nedeni; vücutta eksilen minerallerdir. Bu mineralleri yerine koymaya çalışan vücut yabancı yiyecekler yeme eğilimine girer. Pikaya verilecek en ilginç örnek: Tuz dur. Evet, yanlış okumadınız sofralarımızda yediğimiz tuz aslında yabancı bir maddedir. Vücut, tuz ihtiyacını yediği yiyeceklerden doğal yollarla karşılamalıdır.
• Karaciğer büyümesi
Karaciğer büyümesi, karaciğer büyüyüp karının incelendiğinde ele gelmesi şeklinde görülür. Akdeniz anemisinde görülen karaciğer büyümesinin sebebi, karaciğerin kandaki demiri süzmeye çalışırken çok fazla çalışmasıdır.
• Kalp yetmezliği
Kanda hemoglobin az olduğu için vücut dokuları bir türlü tam olarak beslenmez. Bu yüzden kanın daha fazla hızlanması için kalbe uyarı gönderirler. Bunun sonucunda nabız artar ve kalp daha fazla çalışmaya başlar. Sonunda bu tempoya dayanamayan kalpta, kalp yetmezliği oluşur.
Akdeniz Anemisinin Tedavisi
Tedavide, düzenli kan nakilleri ve demir uzaklaştırıcı ilaçlar kullanılır. Hastalığın kesin tedavisi ilik naklidir.